مشاوره و ساخت کلین روم فرآیندهای پیچیده‌ای هستند که نیاز به دانش فنی و تجربه کافی دارند. در این زمینه، مراحل کلیدی شامل موارد زیر است:
1. تحلیل نیازها: در مرحله اول، نیازهای خاص مشتری و الزامات صنعتی مورد بررسی قرار می‌گیرند. این شامل شناسایی نوع فرآیندها و محصولات، میزان کنترل آلودگی مورد نیاز، و شرایط محیطی است.
2. طراحی اولیه: تیم مشاوره یک طراحی اولیه ارائه می‌دهد که شامل نقشه‌های فضایی، جریان هوای مناسب، مکان‌یابی تجهیزات و دیگر جزئیات است. در این مرحله معمولاً با نرم‌افزارهای تخصصی طراحی مثل CAD کار میشود.
3. انتخاب تجهیزات: در این مرحله، تجهیزات مناسب برای کلین روم انتخاب می‌شوند. این تجهیزات شامل سیستم‌های تهویه، فیلترها، و دستگاه‌های اندازه‌گیری کیفیت هوا هستند.
4. اجرا و ساخت: پس از تأیید طرح، فرآیند ساخت آغاز میشود. این مرحله شامل آماده‌سازی محل، نصب تجهیزات، و ایجاد زیرساخت‌های لازم است.
5. تست و اعتبارسنجی: بعد از اتمام ساخت، تست‌های مختلفی برای اعتبارسنجی عملکرد کلین روم انجام میشود. این شامل اندازه‌گیری سطح آلودگی، دما، رطوبت و جریان هوا است.
6. آموزش و راه‌اندازی: در نهایت، پرسنل نسبت به نحوه کار با تجهیزات و رعایت پروتکل‌های بهداشتی آموزش می‌بینند.
مشاوره در این مراحل به شرکت‌ها کمک می‌کند تا کلین رومی مؤثر، ایمن و مطابق با استانداردهای روز دنیا ایجاد کنند. از آنجا که هر صنعت نیازهای خاص خود را دارد، این فرآیند به دقت و کارشناسی نیاز دارد.
تعیین سطح تمیزی هوا
تعیین سطح تمیزی هوا براساس شمارش ذرات با استفاده از دستگاه پراکنش نور
1. اصول کلی
در نقاط نمونهبرداری به منظور تعیین تراکم ذرات موجود در هوا با اندازه معادل یا بزرگتر از اندازههای مورد نظر، از شمارشگر ذرات که براساس پراکنش نور عمل می کند استفاده میشود.
2. شرایط دستگاه
3. دستگاه شمارشگر ذرات
برای تعیین تراکم ذرات لازم است که از دستگاه شمارشگر ذرات که براساس پراکنش نور عمل می‌کند استفاده شود. این دستگاه باید توانایی نمایش یا ثبت تعداد و اندازه ذرات را در هوا داشته و بتواند تراکم کل ذرات را متناسب با محدوده آنها در طبقه مورد نظر تمیزی معین نماید. این دستگاه باید به سامانه مناسب نمونهبرداری مجهز شده باشد.
4. کالیبراسیون دستگاه
دستگاه شمارشگر ذرات باید دارای گواهینامه معتبر کالیبراسیون ,روش کالیبراسیون و تواتر آن باید براساس دستورالعملهای معتبر جاری باشد.
ب. 3 شرایط پیش آزمون
ب.3 ـ 1 آماده سازی
قبل از انجام آزمون کلیه موارد مربوط با عملکرد موثر اتاق یا ناحیه تمیز را بررسی نموده و انطباق آن را با ویژگیهای عملیاتی مشخص کنید.
چنین پیش آزمونهایی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
الف- آزمونهای سرعت یا حجم هواگذر ( شدت حجمی)
ب- آزمون اختلاف فشار هوا
پ- آزمون نشتی آلایندهها
ت- آزمون نشت صافی نصب شده
ب.3 ـ 2 تنظیم تجهیزات قبل از آزمون
تنظیم تجهیزات و کالیبراسیون دستگاهها باید براساس دستورالعملهای سازنده قبل از آزمون انجام گیرد.
ب. 4 نمونه برداری
ب.4 ـ 1 تعیین نقاط نمونه برداری
ب.4 ـ1 ـ 1 کمینه تعداد نقاط نمونهبرداری را از معادله زیر تعیین کنید
NL = SQRT (A)
NL کمینه تعداد نقاط نمونه برداری (به نزدیکترین عدد صحیح گرد شود).
A مساحت اتاق تمیز یا ناحیه کنترل شده برحسب متر مربع
یادآوری- در صورت وجود جریان هوای یک سویه افقی، سطح A می‌تواند سطح مقطع هوای عمود بر راستای جریان هوا باشد.
ب.4 ـ1 ـ 2
مطمئن شوید نقاط نمونه برداری در سرتاسر اتاق یا ناحیه تمیز به طور یکنواخت توزیع شده باشند و در ارتفاعی معادل ارتفاع فعالیتهای کاری قرار داشته باشند. اگر مشتری درخواست افزایش تعداد نقاط نمونه برداری را داشته باشد بایستی تعداد نقاط و محلهای آنها را تعیین نماید.
پ- آزمون نشتی آلایندهها
ت- آزمون نشت صافی نصب شده
ب.3 ـ 2 تنظیم تجهیزات قبل از آزمون
تنظیم تجهیزات و کالیبراسیون دستگاهها باید براساس دستورالعملهای سازنده قبل از آزمون انجام گیرد.
ب. 4 نمونه برداری
ب.4 ـ 1 تعیین نقاط نمونه برداری
ب.4 ـ1 ـ 1 کمینه تعداد نقاط نمونهبرداری را از معادله زیر تعیین کنید
NL = SQRT (A)
NL کمینه تعداد نقاط نمونه برداری (به نزدیکترین عدد صحیح گرد شود).
A مساحت اتاق تمیز یا ناحیه کنترل شده برحسب متر مربع
یادآوری- در صورت وجود جریان هوای یک سویه افقی، سطح A می‌تواند سطح مقطع هوای عمود بر راستای جریان هوا باشد.
ب.4 ـ1 ـ 2
مطمئن شوید نقاط نمونه برداری در سرتاسر اتاق یا ناحیه تمیز به طور یکنواخت توزیع شده باشند و در ارتفاعی معادل ارتفاع فعالیتهای کاری قرار داشته باشند. اگر مشتری درخواست افزایش تعداد نقاط نمونه برداری را داشته باشد بایستی تعداد نقاط و محلهای آنها را تعیین نماید.
طراحی و ساخت کلین روم
طراحی و ساخت کلین روم یک فرآیند چند مرحله‌ای است که نیاز به تخصص و برنامه‌ریزی دقیق دارد. در ادامه، مراحل کلیدی این فرآیند را به تفصیل توضیح می‌دهم:
1. تحلیل الزامات: در ابتدا باید نیازهای خاص کاربردی و صنعتی شناسایی و تجزیه و تحلیل شوند. این مرحله شامل مشخص کردن درجه تمیزی مورد نیاز (مثلاً کلاس‌های مختلف کلین روم) و نوع محصول یا فرآیندهایی است که در آن انجام میشود.
2. طراحی مفهومی: با توجه به نتایج تحلیل نیازها، طراحی مفهومی کلین روم ایجاد میشود. این طراحی شامل نقشه‌های فضایی، موقعیت تجهیزات، و جریان مواد و پرسنل است.
3. انتخاب مواد و تجهیزات: مواد مناسب برای دیوارها، سقف و کف، همچنین تجهیزات مکانیکی مانند فیلترهای HEPA، سیستم‌های تهویه و سایر اجزای ضروری انتخاب می‌شوند. انتخاب این تجهیزات باید با استانداردهای صنعت و نیازهای خاص پروژه مطابقت داشته باشد.
4. ساخت و نصب: پس از تأیید طراحی، مرحله ساخت و نصب آغاز میشود. این شامل آماده‌سازی محل، ساخت دیوارها و سقف، نصب سیستم‌های تهویه و تجهیزات داخلی میشود.
5. آزمایش و مهر تأیید : پس از اتمام ساخت، باید آزمایش‌های متعددی بر روی کلین روم انجام شود تا مطمئن شویم که تمامی پارامترها تحت کنترل هستند. این تست‌ها شامل آزمایش کیفیت هوا، دما، و رطوبت است.
6. آموزش و راه‌اندازی : در نهایت، پرسنل باید نسبت به نحوه عملکرد تجهیزات و پروتکل‌های ایمنی و بهداشتی آموزش ببینند. این مرحله به تضمین عملکرد مؤثر کلین روم کمک می‌کند.
طراحی و ساخت کلین روم باید به صورت سفارشی و بر اساس نیازها و الزامات خاص هر صنعت انجام شود. مشاوره از کارشناسان در این حوزه می‌تواند به بهبود کیفیت و کارآیی نهایی پروژه کمک کند.
سایر مشخصات طراحی اتاق تمیز عبارتند از:
- نورپردازی
- سیستم‌های ایمنی
- سیستم‌های برق و روشنایی
- سیستم‌های فاضلاب
- سیستم‌های گرمایش و سرمایش
با توجه به مشخصات اشاره شده ، طراحی اتاق تمیز باید طوری طراحی شود که بتواند به حفظ کیفیت و ایمنی محصولات یا موادی که در آن تولید، پردازش، آزمایش، یا نگهداری می‌شوند، کمک کند.
سیستم استاندارد اتاق تمیز
1. سیستم آمریکایی
2. سیستم بین المللی ISO
3. سیستم بین المللی BS
دسته بندی انواع اتاق تمیز مطابق استاندارد کلین روم بر اساس میزان ذرات آلاینده در هوا در یک حجم مشخصی انجام گرفته که این دسته بندی طبق ایزو ی ۱۴۶۴۴- ۱ صورت می گیرد. این استاندارد، از استاندارد اتاق تمیز بوده و بین المللی میباشد. بر این اساس با استانداردهای وضع شده ی اتحادیه اروپا (سال ۱۹۹۹) و ایالات متحده ی امریکا (سال ۲۰۰۱) تنظیم شده است.
